Katar zatokowy to jeden z najbardziej uciążliwych objawów zapalenia zatok. Wydzielina zwykle jest gęsta i utrudnia oddychanie, a dodatkowo ból zatok bywa bardzo intensywny. Gdy pojawią się pierwsze objawy, warto od razu działać, ponieważ zbagatelizowana infekcja może przerodzić się w przewlekły katar zatokowy. Sprawdź, jak pozbyć się tej dolegliwości i co przynosi ulgę!
Spis treści:
- Co to jest katar zatokowy?
- Zapalenie zatok – ostre i przewlekłe
- Przyczyny kataru zatokowego
- Jak rozpoznać katar zatokowy? Objawy
- Leczenie zapalenia zatok
- Jakie metody zastosować na katar zatokowy?
- Co pomaga na katar zatokowy? Domowe sposoby
Co to jest katar zatokowy?
Zatoki przynosowe to struktury kostne wypełnione powietrzem i bezpośrednio połączone z nosem (zwane są strukturami pneumatycznymi, gdyż ich rolą jest m.in. odciążanie głowy). Patologie w obrębie śluzówki nosa i zatok wywołują nadprodukcję wydzieliny i niedrożność zatok, co określa się jako zapalenie błon śluzowych nosa i zatok, czyli powszechny katar zatokowy.
Nie zawsze jednak wydzielina z nosa oznacza katar zatokowy. Objaw ten pojawia się w następstwie stanu zapalnego w obrębie zatok. Ten z kolei wynika z obecności szczepów patogennych. O katarze zatokowym mówi się, gdy jednocześnie występuje zaburzenie drożności zatok, przez co gromadząca się wydzielina nie znajduje prawidłowego ujścia przez nos. Dolegliwości tej zwykle towarzyszą również inne symptomy, w tym ból zatok.
Przyczyny kataru zatokowego
Na katar zatokowy uskarżają się osoby w różnym wieku. Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok uznaje się za jedną z najczęściej występujących przypadłości górnych dróg oddechowych, w których przebiegu gęsty katar i ból zatok to jedne z najbardziej uciążliwych objawów.
Przyczyny kataru zatokowego to patogeny, które drażnią błonę śluzową nosa i gardła, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju stanu zapalnego i nadprodukcji wydzieliny. Za katar zatokowy odpowiadają głównie wirusy, m.in. grypy, rynowirusy, orbiwirusy, wirusy RS i adenowirusy. Katar zatokowy o podłożu wirusowym zwykle mija samoistnie w ciągu kilku lub kilkunastu dni.
Bakterie i grzyby odpowiedzialne są za część przypadków kataru zatokowego, ale infekcje o takim podłożu mogą być również powikłaniem po źle leczonym zakażeniu wirusowym. Patogeny bakteryjne odpowiadają za przewlekły katar zatokowy, który trwa ponad 12 tygodni. Taka postać stanu zapalnego może przebiegać z okresami objawowymi naprzemiennie z ich wycofaniem.
Poza pierwotnymi przyczynami infekcji wyróżnia się czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju stanu zapalnego, a tym samym kataru zatokowego. Są to m.in.:
- czynniki drażniące, np. dym papierosowy, kurz, chemikalia, spaliny samochodowe;
- alergeny;
- wady anatomiczne przegrody nosowej i nosa;
- narośle w nosie lub zatokach, w tym polipy;
- zaburzenia ruchu śluzowo-rzęskowego utrudniające usuwanie wydzieliny z nosa, typowe m.in. u osób chorujących na mukowiscydozę;
- przerost migdałka wargowego;
- komplikacje po zabiegach stomatologicznych;
- zaburzenia układu odpornościowego;
- choroba refluksowa żołądka i przełyku.
Jak rozpoznać katar zatokowy? Objawy
Charakterystyczny przy zapaleniu zatok jest obrzęku struktur łączących zatoki z nosem. W konsekwencji wydzielina gromadząca się wewnątrz zatok nie znajduje ujścia i zalega w zatokach, dlatego najczęściej pojawia się bardzo gęsty katar.
Schorzeniom może towarzyszyć ropna wydzielina, przez co katar jest być mętny, żółty, a nawet lekko pomarańczowy. Barwa kataru także zależy m.in. od patogenu wywołującego chorobę. Domieszka ropy i ciemna barwa kataru zwykle świadczą o infekcji bakteryjnej lub grzybiczej.
Zaburzenia drożności powodują, że ilość wydzieliny może wywoływać uczucie rozpierania i ból. Osoba chora może czuć, jakby nos i zatoki były zatkane. Zdarza się, że chory traci węch i smak. Dodatkowo wydzielina, która nie znajduje ujścia przez nos, może spływać po tylnej części gardła. Powoduje to podrażnienie śluzówki i w konsekwencji pojawia się chrypka i kaszel.
Katar zatokowy najczęściej występuje z bólem zatok w okolicy nosa, policzków i między oczami. Zdarza się jednak, że ból promieniuje do zębów, szczęki, skroni i całej powierzchni głowy. Ból może być trwały lub pojawiać się przy dotyku okolicy chorej zatoki.
Ponadto katar zatokowy zwykle występuje jednocześnie z innymi objawami. Może pojawiać się ból ucha, ucisk, a nawet obrzęk twarzy. Zdarza się, że zalegające drobnoustroje wywołują nieprzyjemną woń, co jest odczuwane jako śmierdzący katar, a nawet nieświeży oddech. Schorzeniu może towarzyszyć także podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie czy trudności ze snem.
Co stosować na zapalenie zatok
Gdy pojawia się katar zatokowy i ból zatok, należy od razu rozpocząć terapię. Podstawą jest należyta pielęgnacja śluzówki i higiena nosa, tak aby nie doprowadzić do rozwoju bakteryjnego przewlekłego kataru zatokowego.
W początkowej fazie infekcji wirusowej prowadzi się terapię objawową, której celem jest zmniejszenie obrzęku, a tym samym ułatwienie usuwania wydzieliny. W razie potrzeby zaleca się stosowanie doustnych środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.
Jeśli katar zatokowy nie mija w ciągu 7-10 dni lub gdy nasilają się objawy infekcji, należy poradzić się lekarza. W przypadku zakażenia bakteryjnego konieczne może okazać się wdrożenie antybiotykoterapii (zalecana przez lekarza prowadzącego). Również infekcja grzybicza wymaga specjalnego postępowania.
Osoby, które chorują na alergiczne zapalenia zatok, powinny włączyć do terapii preparaty o działaniu przeciwhistaminowym. Konieczne jest także unikanie kontaktu z czynnikiem uczulającym. Łagodzenie objawów kataru zatokowego zawsze zależy od jego przyczyny, dlatego w razie wątpliwości najlepiej skonsultować się ze specjalistą.
Jak pozbyć się kataru zatokowego?
Warto pamiętać, że katar stanowi reakcję obronną organizmu, dlatego nie należy go wyciszać w nadmiarze, ponieważ może to przyczynić się do wysuszenia błony śluzowej i podrażnień, które ułatwiają wnikanie bakterii i grzybów. Z drugiej jednak strony nadmierne zaleganie wydzieliny także stwarza ryzyko nadkażenia bakteryjnego i grzybiczego.
Co więc stosować na katar zatokowy? Pomocne są środki o miejscowym działaniu obkurczającym śluzówkę nosa i zmniejszającym przekrwienie, które jednocześnie zapewniają optymalną wilgotność śluzówki, np. wyrób medyczny Sinulan Express Forte. Działa on w sposób fizyczny, oddziaływując na śluzówkę nosa i zatok, co jest bardzo korzystne przy katarze zatokowym, któremu zawsze towarzyszy obrzęk. Aerozol ten zapewnia również nawilżenie, wspomaga oczyszczanie nosa z drobnoustrojów i już 15 minut po aplikacji przynosi ulgę.
Poza stosowaniem środków działających miejscowo warto wesprzeć organizm, dbając o wzmocnienie układu odpornościowego i funkcji dróg oddechowych. Stosowanie doustnych preparatów, które zawierają kompozycje roślinne o takich właściwościach, wzmacnia organizm, dzięki czemu sprawniej walczy on z infekcjami.
Co pomaga na katar zatokowy? Domowe sposoby
Gęsty katar należy przede wszystkim upłynnić. Poza środkami dostępnymi w aptece pomocne na katar zatokowy są także domowe sposoby. Stanowią one uzupełnienie terapii wspomagającej leczenie i mogą przynieść szybką ulgę.
Co pomoże na gęsty katar? Przede wszystkim inhalacje. Warto kilka razy dziennie nawilżać drogi oddechowe, zwłaszcza w przypadku małych dzieci, które nie są w stanie należycie oczyścić nosa. Do inhalatora wystarczy wlać roztwór soli fizjologicznej, która nawilża nos, zatoki, ale także gardło. Jeśli nie posiadasz specjalnego urządzenia, zadbaj o nawilżenie pomieszczenia. Warto również dokładnie wietrzyć pokój. Dziecko układaj często na brzuchu, dzięki czemu katar łatwiej spłynie, co ułatwi maluchowi oddychanie i zapobiegnie gromadzeniu się gęstej wydzieliny.
Osoby dorosłe z zachowaniem bezpieczeństwa mogą wykonywać tzw. ,,parówki”. Do wody można dodać kilka kropli olejków eterycznych, które dodatkowo udrożnią nos. Ciepła kąpiel z dodatkiem ziół także ułatwia usuwanie gęstego kataru, przy okazji rozgrzewa organizm i rozluźnia mięśnie, często obolałe w trakcie przeziębienia.
Podstawą przy każdego rodzaju katarze jest należyte nawodnienie organizmu. Należy pić nie tylko herbatę z cytryną, ale także duże ilości wody mineralnej. Warto pić przynajmniej 2 litry płynów dziennie. Dzięki temu tkanki, w tym śluzówka górnych dróg oddechowych, będą nawilżone od wewnątrz.
Lek. Michał Dąbrowski
STADA/PL/359/2021
Źródła:
- Kaliner Michael A.: Nawracajace zapalenie zatok przynosowych: rozpoznanie i leczenie. Alergia Astma Immunologia, 1996, 1(2), 59-69.
- Różańska-Kudelska M., Sieśkiewicz A., Południewska B., Kania M., Michalczuk I., Rogowski M.: Grzyby pleśniowe i rola alergii na grzyby w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0030665709701167 (data odczytu: 26.10.2020).
- Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A.: Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatr Med Rodz 2014, 10 (1), p. 25–31. https://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-b85bf314-5375-475f-8d5b-38ee6cdb1c0f;jsessionid=826F9C08888DFE79FDEA0121BACBBC96 (data odczytu: 26.10.2020).
